یکی از عوارضی که مادر و جنین را در بارداری را در معرض خطر قرار می دهد ، دیابت بارداری است . همان طور که می دانید سلول های بدن به دو ماده مهم نیاز دارد : اکسیژن و گلوکز . مواد غذایی حاوی قند مانند برنج ، میوه و… در بدن به ماده ای به نام گلوکز تبدیل می شوند. همه سلول ها برای اینکه به درستی وظایف خود را انجام دهند نیاز به گلوکز دارند . برای رسیدن گلوکز به سلول نیاز به ماده ای به نام انسولین وجود دارد . انسولین ماده ای است که از پانکراس ترشح می شود و به دیواره سلولی فرمان می دهد تا راه را برای ورود گلوکز باز کند . چنانچه سلول فاقد انسولین یا کمبود آن باشد دیواره سلولی باز نمی شود و گلوکز به سلول نمی رسد . در زمانی که قند خون بالا برود به معنای اینست که به مصرف سلول نرسیده است و عاملی برای ایجاد دیابت است . در ادامه به پیشگیری از دیابت بارداری و روشهای کنترل آن می پردازیم .
اقدامات برای پیشگیری از ابتلا دیابت بارداری
قبل از اقدام به بارداری
- خانم هایی که می خواهند اقدام به حاملگی کنند در صورتی که افزایش وزن دارند باید حتما وزن خود را کم کنند و حدود 4.5 کیلو کاهش وزن داشته باشند و همچنین رژیم غذایی خود را کنترل کنند .
- مصرف سبزیجات و غلات و ماهی و کاهش مصرف گوشت قرمز و غلات فرآوری شده و چربی باید صورت گرفته و همچنین حذف مصرف سیگار ضروری می باشد .
- همچنین ورزش منظم سه تا چهار بار در هفته به مدت 30 تا 60 دقیقه ضروری می باشد .
در این گونه خانم ها اگر BMI آنها بیشتر از 30 باشد احتمال عوارض حاملگی برای آن ها وجود دارد از جمله این عوارض :
- احتمال سقط جنین وجود دارد
- همچنین احتمال این که جنین خوب رشد نکند افزایش می یابد
- همینطور احتمال ایجاد دیابت حاملگی وجود دارد .
اقدامات لازم بعد از بارداری برای خانم هایی که افزایش وزن دارند :
در هنگام حاملگی قبل از رسیدن به هفته 12 و 13 حتما باید به پزشک مراجعه کنند و باید آسپرین با دوز صد میلی گرم استفاده کنند .
در صورتی که در حاملگی های قبلی وزن کودکشان در هنگام تولد بیشتر از 4 کیلوگرم در هنگام تولد بوده است یا BMI آن ها بالاتر از 30 است باید حتما آزمایش GGT با 100 گرم گلوکز را انجام دهند که در صورت نرمال بودن باید هفته 24 تا 28 تکرار شود.
غربالگری اول بارداری و سونوگرافی NT را باید در هفته 12 انجام دهند و اگر سنشان بالاتر از 35 سال است حتما باید سل فری DNA را باید برایشان انجام داد .
اگر در هفته 24 تا 28 آزمایشات غربالگری دیابت را انجام دهیم ؟ را با 50 گرم گلوکز انجام می دهیم که در بیمارانی که اختلال یا بیماری زمینه ای را داشته باشند اگر بالاتر از 135 گرم باشد و اگر در جمعیتی که مشکلی ندارند بالاتر از 140 باشد باید حتما Gtt100با 100 گرم گلوکز را برایشان انجام دهیم .
تشخیص دیابت بارداری
معیارهایی که دیابت بارداری را پس از مصرف 75 گرم گلوکز خوراکی مشخص می کند آن است که قند ناشتایشان بیشتر از 92 باشد یا این که قند یک ساعته شان بیشتر از 180 میلی گرم در هر دسی لیتر باشد یا این که قند دو ساعتشون بیشتر از 150 در هر دسی لیتر باشد .
اگر بیمار در هفته 28 بارداری باشد و دیابت بارداری داشته باشد باید حتما از نظر پرشک لمسی بررسی شود که همان مسمومیت بارداری می باشد که ممکن است فشارش بالا رود و عوارض بارداری برایش ایجاد شود .
برای درمان دیابت بارداری چه بخوریم؟
اگر پزشک GGT 75 برای بیمار گرفته و قند ناشتایش بالاتر از 95 بود و قند یک ساعته اش بیشتر از140 بالاتر باشد به بیمار یک هفته رژیم داده می شود ، اگر قند بیمار تثبیت شد و قند ناشتا از 95 دسی لیتر کمتر بود یا میزان گلوکز پلاسمای دو ساعته اش بعد از غذا کمتر از 120 میلی گرم در دسی لیتر بود مشکلی ندارد ولی اگر بالاتر از این معیارها باشد دیگر رژیم نمی تواند قند خون را تثبیت کند و بیمار باید حتما بستری شود برای او انسولین شروع گردد.
نحوه استفاده انسولین در بارداری
این سوال مطرح است که آیا باید برای تمام بیمارانی که قند خون آن ها بالا است و باید برای آن ها انسولین تزریق شود آیا باید حتما بستری شوند ؟ معمولا کسانی که می توانند آموزش ببینند و خودشان تا این حد آگاهی دارند که می توانند تزریق را خودشان انجام دهند نیازی به بستری ندارند ولی کسانی که نمی توانند آموزش نحوه تزریق انسولین را داشته باشند و فردی آگاه برای تنظیم چارت قند خون باشند یا این که فرد نیازمند دوزهای متعدد تزریق انسولین باشد یا سابقه مرگ جنین داخل رحمی داشته باشد یا جنین قبلیش ماکروزوم باشد ( بیشتر از 4 کیلوگرم وزن داشته ) یا این که مادر بیماری زمینه ای داشته باشد باید حتما بستری شود .
دریافت نوبت معاینه و مشاوره برای درمان دیابت بارداری
مراقبت های بعد از درمان دیابت بارداری
بیمار بعد از رفتن به منزل باید حتما چارت قند خونش را برای قند ناشتا و یک تا دو ساعت بعد از غذا را تهیه کند و از هفته 32 به بعد باید حتما بررسی NST دو بار در هفته و مایع آمونیاتیک جنین با سونوگرافی حتما هر هفته انجام شود .
اگر با تزریق انسولین کنترل مناسب قند خون داشته باشد بررسی NST و مایع آمونیتیکش با سونوگرافی هفته ای یک بار کافی است اما اگر کنترل نامناسب قند خون داشته باشد NST باید دوبار در هفته از هفته 32 و سونوگرافی یک تا دو بار در هفته انجام شود .
بررسی وزن جنین حتما باید از هفته 36 تا 39 باید حتما انجام شود البته ارزیابی رشد جنین از هفته 32 بارداری باید حتما انجام شود.
در صورت کنترل نامناسب قند خون ارزیابی رشد جنین باید هر هفته انجام گیرد.
سقط جنین با دیابت بارداری
همانطوری که ذکر شد ارزیابی رشد جنین از هفته 32 بارداری هر دو سه هفته یکبار برای افراد دیابتی انجام می شود اگر کنترل نامناسب قند داشته باشیم باید ارزیابی رشد جنین هر هفته صورت بگیرد .
اما اگر کنترل مناسب قند خون داشته باشند در هفته 39 بارداری و اگر کنتل نامناسب داشته باشند ، فشار خون داشته باشند ، بچه داخل رحم رشد نکرده باشد یا بیماری زمینه ای دیگری داشته باشند ختم بارداری از هفته 37 به بعد انجام می گیرد.
